Wyszkowski Tydzień z Enigmą, w ramach którego odbyły się też konkursy szachowy i matematyczny, zakończyła uroczystość 25 października 2019 r. w I Liceum Ogólnokształcącym im. Cypriana Kamila Norwida. W ten sposób upamiętniono złamanie kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma przez trzech polskich kryptologów: Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego – maturzystę wyszkowskiego gimnazjum z 1926 roku.

- Fakt pobierania nauki i zdobycia matury w Gimnazjum Koedukacyjnym, dzisiejszym I Liceum Ogólnokształcącym im. C.K. Norwida w Wyszkowie przez tak znamienitego Polaka jest powodem do dumy dla całej naszej licealnej społeczności, a także mieszkańców Wyszkowa – podkreślili prowadzący uroczystość licealiści Julia Borzymek i Jakub Mastela.

Powitali też gości, wśród nich Janinę Sylwestrzak, córkę Mariana Rejewskiego, dr. Marka Grajka (z jego książki „Enigma. Bliżej prawdy”, wydanej w 2007 roku, dowiedzieliśmy się, że Jerzy Różycki zdawał maturę w Wyszkowie), Jerzego Bombczyńskiego, prezesa Stowarzyszenia Saski 2018, dr. hab. Michała Ziembowskiego, profesora Politechniki Warszawskiej, kpt. Marcina Suchonia i mł. chor. Jerzego Foremniaka z Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu (przywieźli przedwojenny egzemplarz Enigmy). Spotkanie wykładem popularnonaukowym o kryptografii rozpoczął dr hab. Michał Ziembowski.

Przedwojenny wczesny egzemplarz Enigmy, eksponowany w Sali Tradycji w Zegrzu, zaprezentował kpt. Marcin Suchoń: - Staramy się wszystkim uzmysłowić, że nie Enigma jest bohaterką historii, tylko ci kryptolodzy, którzy złamali Enigmę. Lata 30. były początkiem złamania Enigmy, ale nie było to proste, bo ten proces był ciągły. Najistotniejszą sprawą jest, że to dzięki Polakom, dzięki kopiom Enigmy przez nich wykonanym i przekazaniom tych kopii Francuzom i Brytyjczykom, II wojna się dużo skróciła, wiele istnień ludzkich zostało uratowanych.

W 2012 roku powstało Stowarzyszenie Saski 2018. Jego celem jest doprowadzenie do odbudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego i Pałacu Saskiego. W dwudziestoleciu międzywojennym w Pałacu Saskim znajdował się Sztab Generalny Wojska Polskiego, a w latach 1930-1937 także siedziba Biura Szyfrów, gdzie w grudniu 1932 roku został złamany szyfr Enigmy. W ub. roku prezydent Andrzej Duda ogłosił, że pałac ma być odbudowany.

Od łamania szyfrów do cywilizacji cyfrowej

- to tytuł wykładu dr. Marka Grajka. - Kiedy myślicie dziś państwo o cywilizacji cyfrowej – podkreślił – to pamiętajcie, że jej prapoczątki są związane z trójką polskich kryptologów oraz z kryptologami brytyjskimi i amerykańskimi okresu wojny, m.in. Alanem Turingiem.

Na sentymentalna podróż do okresu, w którym „nasz Jurek” zdawał maturę, zaprosili licealiści, którzy przedstawili słowno-muzyczny spektakl „W cieniu Enigmy”, przygotowany pod kierunkiem nauczycielek języka polskiego: Klaudyny Matejko-Kulasińskiej, Marzeny Delugi, Iwony Żelaznej-Łysik i Ilony Kołodziejskiej. – To opowieść o odwadze w realizacji marzeń i o przyjaźni, która przetrwa próbę czasu – zapowiedzieli prowadzący.

Przed spotkaniem delegacje złożyły kwiaty przy ławeczce Jerzego Różyckiego w parku i przed tablicą na budynku I LO, poświęconą genialnemu wyszkowskiemu maturzyście.

Elżbieta Szczuka